همه چیز درباره کد تعرفه گمرکی و اهمیت آن در تجارت بین الملل

کد تعرفه گمرکی، یکی از ابزارهای اساسی در تجارت بین الملل است که به شناسایی و طبقه بندی کالاها کمک می کند. این کد، که در بسیاری از کشورها تحت عنوان “HS CODE” شناخته می شود، اطلاعات دقیق و کاملی در مورد نوع، جنس، کاربرد و ارزش تقریبی کالاها ارائه می دهد.

اهمیت کد تعرفه گمرکی در تجارت بین الملل نه تنها در فرآیند شناسایی و طبقه بندی کالاها است، بلکه به مقامات گمرکی در نظارت و کنترل کالاهای وارداتی و صادراتی کمک می کند و در نهایت به تسهیل فرآیند تجارت جهانی می انجامد. در این مقاله، به بررسی دقیق کد تعرفه گمرکی، انواع آن، نحوه دریافت کد، کاربردها و مزایای استفاده از آن خواهیم پرداخت. همچنین، به اهمیت این کد در فرآیندهای تجاری و گمرکی کشورها خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که چگونه این کدها به تسهیل تجارت بین الملل کمک می کنند.

کد تعرفه گمرکی و HS CODE چیست؟

کد تعرفه گمرکی، که معمولاً با نام HS CODE شناخته می شود، یک سیستم جهانی است که به کالاها کدی منحصر به فرد اختصاص می دهد. این کد به کشورها کمک می کند تا کالاها را به طور استاندارد شناسایی و دسته بندی کنند. کد تعرفه گمرکی به طور معمول از ۶ تا ۱۰ رقم تشکیل می شود و هر قسمت از این کد نشان دهنده ویژگی خاصی از کالا است.

این ویژگی ها شامل نوع کالا، گروه کالایی، زیرگروه کالا و جزئیات دقیق تر آن هستند. هر کشور بر اساس نیازهای داخلی خود می تواند این کدها را گسترش دهد یا تغییر دهد، اما اصول کلی طبقه بندی کالاها همچنان حفظ می شود.

یکی از نکات قابل توجه این است که کد تعرفه گمرکی به طور جهانی و استاندارد تنظیم شده است. سیستم HS CODE اولین بار در سال ۱۹۸۸ توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) ایجاد شد و هدف آن ایجاد یک زبان مشترک برای شناسایی کالاها و تسهیل تجارت بین المللی بود. از آن زمان به بعد، این سیستم به طور گسترده در تمام کشورهای جهان استفاده می شود.

در واقع، کد تعرفه گمرکی استانداردی است که تقریباً در تمامی کشورهای دنیا برای طبقه بندی و شناسایی کالاها به کار می رود.

انواع کد تعرفه گمرکی

کدهای تعرفه گمرکی بر اساس معیارهای مختلف به انواع مختلفی تقسیم می شوند. این تقسیم بندی ها کمک می کنند تا فرآیند طبقه بندی و محاسبه حقوق ورودی به صورت دقیق تر انجام شود.

۱. انواع کد تعرفه گمرکی از نظر هدف

• تعرفه مالی: این تعرفه ها با هدف تأمین منابع مالی برای دولت ها وضع می شوند. در واقع، دولت ها از این تعرفه ها به عنوان یک منبع درآمد استفاده می کنند.
• تعرفه حمایتی: دولت ها این تعرفه ها را برای حمایت از صنایع داخلی در مقابل رقابت خارجی اعمال می کنند. هدف از این تعرفه ها حمایت از تولیدات داخلی و جلوگیری از واردات بی رویه کالاهایی است که ممکن است به بازار داخلی آسیب برسانند.
• تعرفه ارشادی: هدف از این تعرفه ها، تشویق مصرف کنندگان به استفاده از کالاهای خاص است. در برخی موارد، تعرفه های ارشادی به منظور افزایش استفاده از کالاهایی با ویژگی های خاص مانند کالاهای زیست محیطی یا کالاهای با تکنولوژی پیشرفته وضع می شوند.

۲. انواع کد تعرفه گمرکی از نظر وضع کننده

• تعرفه مستقل: این تعرفه ها توسط هر کشور به طور مستقل بر اساس نیازهای داخلی وضع می شوند. به عبارت دیگر، هر کشور می تواند بر اساس شرایط اقتصادی و تجاری خود کدهای تعرفه گمرکی خاصی را تعریف کند.
• تعرفه قراردادی: تعرفه هایی که طبق توافقات بین المللی و بر اساس قراردادهای چندجانبه تعیین می شوند. این نوع تعرفه ها بیشتر در کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) و توافقات دوجانبه یا چندجانبه مانند توافقات منطقه ای تجارت آزاد اعمال می شود.

۳. انواع کد تعرفه گمرکی از نظر شکل

• تعرفه واحد: برای همه کالاها یک نرخ ثابت تعیین می شود. این نوع تعرفه ها معمولاً در کشورهای با نظام اقتصادی ساده تر و سیستم گمرکی غیر پیچیده تر مشاهده می شود.
• تعرفه مرکب: برای هر گروه از کالاها، نرخ های مختلفی تعیین می شود. این نوع تعرفه ها پیچیدگی بیشتری دارند و معمولاً در کشورهایی که به دنبال حمایت از بخش های مختلف اقتصادی خود هستند، استفاده می شود.

۴. انواع کد تعرفه گمرکی از نظر مأخذ محاسبه

• تعرفه ارزشی: حقوق ورودی بر اساس ارزش کالا محاسبه می شود. در این نوع تعرفه ها، ارزش کالاها به عنوان مبنای محاسبه تعرفه گمرکی استفاده می شود.
• تعرفه ویژه یا مقداری: حقوق ورودی به طور مستقیم به کمیت کالا وابسته است. به عنوان مثال، تعرفه ها ممکن است بر اساس هر واحد از کالا محاسبه شوند، نه بر اساس ارزش آن.
• تعرفه مرکب یا مختلط: ترکیبی از تعرفه های ارزشی و مقداری است. این نوع تعرفه ها معمولاً در کشورهای پیشرفته یا در معاملات خاص بین المللی به کار می روند.

ساختار کد تعرفه گمرکی یا HS CODE

در سیستم کدگذاری تعرفه گمرکی، تمامی کالاها در ۲۱ فصل کلی و ۹۹ دسته بندی مختلف قرار می گیرند. این تقسیم بندی به گونه ای طراحی شده که هر کالا با کد ۶ رقمی مشخص می شود. در این کد، دو رقم اول نشان دهنده فصل کالا، دو رقم دوم نمایانگر سر دسته کالا و دو رقم سوم نشان دهنده زیر دسته کالا است.

علاوه بر این، دو رقم چهارم و پنجم به طور خاص بر اساس قوانین داخلی هر کشور برای طبقه بندی کالاها تعیین می شود. به عنوان نمونه، کد مربوط به کالای “سیب” در این سیستم به طور خاص بر اساس این اصول طبقه بندی خواهد شد.

در ادامه، به معرفی فصول مختلف سیستم کدگذاری تعرفه برای کالاهای مختلف پرداخته ایم:

1. فصل اول: حیوانات زنده – محصولات حیوانی
   این فصل شامل کالاهایی است که به حیوانات زنده یا محصولات حاصل از آن ها مانند گوشت، شیر، و تخم مرغ تعلق دارند.
2. فصل دوم: محصولات نباتی و گیاهی
   در این فصل، کالاهایی مانند میوه ها، سبزیجات، غلات، گیاهان زینتی و غیره طبقه بندی می شوند.
3. فصل سوم: چربی ها و روغن های حیوانی یا نباتی – فرآورده های آنها
   این بخش به چربی ها و روغن هایی که از حیوانات یا گیاهان به دست می آیند، اختصاص دارد.
4. فصل چهارم: محصولات مربوط به صنایع غذایی، نوشابه ها، آبگون های الکلی و …
   این فصل شامل کالاهای مصرفی در صنایع غذایی مانند نوشیدنی ها، تنقلات، و سایر فرآورده های غذایی است.
5. فصل پنجم: محصولات معدنی
   کالاهایی همچون سنگ ها، فلزات معدنی و مواد معدنی در این فصل گنجانده می شوند.
6. فصل ششم: محصولات صنایع شیمیایی یا صنایع وابسته به آن
   این فصل به مواد شیمیایی، دارویی، و محصولات وابسته به صنایع شیمیایی اختصاص دارد.
7. فصل هفتم: مواد پلاستیکی و اشیاء ساخته شده از آن، کائوچو و …
   در این فصل، مواد پلاستیکی و سایر محصولات ساخته شده از پلاستیک یا کائوچو مانند ظروف پلاستیکی و وسایل جانبی قرار دارند.
8. فصل هشتم: پوست خام، چرم، پوست های نرم و اشیاء ساخته شده از این مواد
   کالاهایی که از پوست و چرم تولید می شوند، در این فصل طبقه بندی می گردند.
9. فصل نهم: چوب و اشیاء چوبی، زغال چوب، چوب پنبه و اشیاء چوب پنبه ای و …
   چوب، زغال چوب، چوب پنبه و مصنوعات دیگر چوبی در این فصل قرار می گیرند.
10. فصل دهم: خمیر چوب یا سایر مواد الیافی سلولزی – کاغذ یا مقوا برای بازیافت
    این فصل شامل کالاهایی مانند کاغذ، مقوا، و مواد سلولزی می شود.
11. فصل یازدهم: مواد و محصولات نساجی و مصنوعات تولید شده از این مواد
    پارچه ها، پوشاک، و سایر مصنوعات نساجی در این فصل گنجانده می شوند.
12. فصل دوازدهم: کفش، کلاه، چتر آفتابی، عصا، عصای صندلی شو، شلاق و تازیانه، …
    کالاهای مربوط به پوشاک، اکسسوری ها و ابزارهای شخصی در این فصل طبقه بندی می شوند.
13. فصل سیزدهم: مصنوعات ساخته شده از سنگ، گچ، سیمان، پنبه نسوز، میکا و …
    محصولات ساختمانی و معدنی همچون گچ، سیمان، و مصنوعات سنگی در این فصل قرار دارند.
14. فصل چهاردهم: مروارید طبیعی یا پرورش داده شده، سنگ های گرانبها، فلزات و …
    این فصل شامل کالاهایی از قبیل مروارید، سنگ های قیمتی، و فلزات گرانبها است.
15. فصل پانزدهم: فلزات معمولی (غیر گرانبها) و مصنوعات ساخته شده از آنها
    فلزات معمولی مانند آهن و آلومینیوم و مصنوعات آن ها در این بخش طبقه بندی می شوند.
16. فصل شانزدهم: ماشین آلات و وسایل مکانیکی، ادوات و تجهیزات برقی، اجزاء و قطعات آنها و …
    این فصل به ماشین آلات و وسایل مکانیکی و برقی مربوط به صنایع مختلف اختصاص دارد.
17. فصل هفدهم: وسایل نقلیه زمینی، هوایی، آبی و تجهیزات ترابری مربوط به آنها
    انواع وسایل نقلیه از جمله خودروها، هواپیماها و کشتی ها در این فصل طبقه بندی می شوند.
18. فصل هجدهم: ماشین آلات و دستگاه های اپتیک، عکاسی، سینماتوگرافی، سنجش، کنترل و …
    این فصل شامل دستگاه ها و تجهیزات اپتیک، عکاسی و سنجش است.
19. فصل نوزدهم: اسلحه و مهمات، قطعات و جزئیات مرتبط با آنها
    کالاهایی که به اسلحه، مهمات و قطعات آن ها مربوط می شوند، در این بخش قرار دارند.
20. فصل بیستم: سایر کالاها و مصنوعات مختلف
    این فصل به کالاهایی اختصاص دارد که در دسته بندی های خاص دیگری قرار نمی گیرند.
21. فصل بیست و یکم: اشیاء هنری، اشیاء مربوط به کلکسیون یا عتیقه جات
    در این فصل کالاهایی همچون آثار هنری، عتیقه جات و اشیاء کلکسیونی گنجانده می شوند.

این سیستم طبقه بندی دقیق و جامع، به تسهیل تجارت بین المللی و تنظیم مقررات گمرکی کمک می کند و باعث می شود که کالاها با دقت و شفافیت بیشتری طبقه بندی شوند.

مراحل دریافت کد تعرفه گمرکی

برای دریافت کد تعرفه گمرکی، واردکنندگان و صادرکنندگان باید مراحل مشخصی را دنبال کنند. ساده ترین روش برای این کار، مراجعه به وب سایت های رسمی گمرک و استفاده از سیستم جستجوی کد تعرفه است. شما می توانید با وارد کردن نام کالا یا توضیحات آن، کد تعرفه گمرکی مربوطه را پیدا کنید.

مراحل استعلام کد تعرفه گمرکی:

1. وارد سایت گمرک کشور به آدرس irica.ir شوید.
2. به بخش استعلام کد تعرفه گمرکی یا “HS CODE” مراجعه کنید.
3. به کمک ابزار جستجو، نام کالا یا ویژگی های آن را وارد کنید.
4. از نتیجه جستجو برای یافتن کد دقیق تعرفه گمرکی استفاده کنید.

در برخی کشورها، فرآیند جستجوی کد تعرفه گمرکی بسیار ساده است و کاربران می توانند به راحتی و با وارد کردن اطلاعات حداقلی، کد تعرفه گمرکی کالاها را پیدا کنند. علاوه بر این، در ابتدای هر سال، کتابچه ای حاوی کدهای تعرفه گمرکی و عوارض مربوطه منتشر می شود که می توانید از آن نیز استفاده کنید.

کاربردهای کد تعرفه گمرکی

کد تعرفه گمرکی کاربردهای زیادی در تجارت بین الملل دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شناسایی و طبقه بندی دقیق کالاها: کد تعرفه گمرکی ابزار کارآمدی برای دسته بندی کالاها به صورت دقیق و استاندارد است. این دسته بندی ها به مقامات گمرکی کمک می کند تا کالاها را به صورت منظم و طبق یک الگوی استاندارد شناسایی کنند.
• محاسبه حقوق و عوارض گمرکی: استفاده از این کدها به راحتی حقوق ورودی و عوارض گمرکی هر کالا را محاسبه می کند. این موضوع به ویژه برای واردکنندگان و صادرکنندگان بسیار اهمیت دارد، زیرا می تواند تأثیر مستقیمی بر هزینه های کلی تجارت داشته باشد.
• کنترل و نظارت بر تجارت: کمک به مقامات گمرکی برای نظارت دقیق تر بر واردات و صادرات کالاها. این نظارت می تواند به جلوگیری از واردات غیرقانونی یا تقلبی کالاها کمک کند.
• تسهیل تجارت بین الملل: با استفاده از کد تعرفه گمرکی، تجارت بین الملل با سرعت و دقت بیشتری انجام می شود. این کدها به عنوان یک زبان مشترک برای طبقه بندی کالاها در سطح جهانی عمل می کنند و باعث می شوند که فرایندهای تجاری بین کشوری راحت تر و سریع تر انجام شوند.

مزایای استفاده از کد تعرفه گمرکی

استفاده از کد تعرفه گمرکی مزایای زیادی برای فعالان اقتصادی، از جمله واردکنندگان و صادرکنندگان دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:

• افزایش سرعت و دقت در انجام امور گمرکی: کدهای تعرفه گمرکی به تسریع فرآیند ترخیص کالا کمک می کنند و از سردرگمی ها و اشتباهات احتمالی جلوگیری می کنند.
• کاهش هزینه ها و ریسک های تجاری: استفاده از سیستم کد تعرفه گمرکی باعث کاهش اشتباهات و افزایش دقت در محاسبات می شود. این موضوع می تواند به کاهش هزینه ها و ریسک های تجاری کمک کند.
• بهبود شفافیت و انطباق با قوانین: استفاده از کد تعرفه به رعایت دقیق تر قوانین گمرکی کمک می کند و باعث می شود که فرآیندهای تجاری شفاف تر و قانونی تر باشند.
• تسهیل تجارت بین المللی: ایجاد زبان مشترک برای تجارت و تسهیل فرآیند تبادل کالا.

نتیجه گیری

کد تعرفه گمرکی (HS CODE) ابزاری حیاتی در دنیای تجارت بین الملل است که به طور مؤثر به شناسایی و طبقه بندی کالاها کمک می کند. آشنایی با این سیستم و نحوه استفاده از آن می تواند به بهبود روند ترخیص کالا، کاهش هزینه ها و ریسک های تجاری و تسهیل تجارت جهانی کمک کند. همچنین، درک اهمیت این کدها برای هر واردکننده و صادرکننده ای که قصد فعالیت در بازارهای جهانی را دارد، ضروری است.